نمونه سوالات اصول فقه به همراه پاسخ
نمونه سوالات اصول فقه
نمونه سوالات اصول فقه
1-منظور از علم اصول چیست؟
ادله ای که فقها برای استنباط احکام شرعی از منابع آن یعنی قران سنت عقل و اجماع استفاده می نمایند.علم اصول فقه امکان استنباط احکام شرع در اسلام را بما می دهد.
2-اقسام قرینه را نام برده و هریک را با ذکر مثال تعریف کنید.
قرینه صارفه - قرینه معینه - قرینه حالیه-قرینه متصله -قرینه منفصله
قرینه صارفه :برای تشخیص معنای مجازی از معنای واقعی بکار می رود به ذهن ما کمک میکند که از معنای مجازی به معنای واقعی برسد.
ماهی را دیدم که رانندگی می کرد.
قرینه معینه :هرگاه یک لفظ دارای معانی متعددی باشد علامتی که تعیین کننده معانی اصلی از میان معانی متفاوت باشد راقرینه معینه گویند.
دو لیوان شیر دارم.
قرینه حالیه:گاهی اوقات شنونده از طریق اوضاع و احوال،مقصود کلام را می فهمد.
(حالتهای مکان،اوضاع و احوال مکان،حالت های خود گوینده)
مثال:مردم به بعضی افراد دکتر می گویند درحالی که آن شخص دکتر نیست مثل فردی که دانشجوی دکترا است.
قرینه متصله :هرگاه قرینه در یک کلام برده شود.
مثال:به همه فقرا بجز تن پرورهای آنان کمک کن.
قرینه منفصله :گاهی اوقات کلامی در یک جمله بیان می شود ولی قرینه آن کلام در جمله دیگری بیان می شود.
مثال :به همه فقرا کمک کن.فقرای ناقص العضو را کمک کن.
م445 ق.م می گوید هریک از خیارات بعدازفوت به وراث منتقل می شود.اما در ماده 446 آمده که خیار شرط ممکن است با قید مباشرت به وراث منتقل نشود.
3-انواع عام را نام برده ، تعریف و برای هرکدام مثالی ذکر کنید.
عام افرادی - عام بدلی - عام مجموعی
عام افرادی:عامی است که در آن حکم شامل همه افراد بصورت تک تک و مستقل می باشد به گونه ای که هر فرد به تنهایی موضوع حکم مورد نظر می گردد.
مثال ماده 1071 ق.م :هریک از زن و مرد میتواند برای عقدنکاح وکالت به غیر دهد.
اصل53ق.اساسی :کلیه دریافتی های دولتی ادر حساب خزانه داری کل متمرکز می گردد.
عام بدلی:هرگاه حکمی عام بکار برده شود اما مقصود از حکمی که بر آن عام بارشده ،یک فرد از افراد عام بصورت نامعین باشد عام بدلی گویند.
مثال:ماموران غریق نجات مسئول جان شناگران هستند (هرگاه یکی از آنها جان شناگری نجات دهد این حکم از بقیه ساقط می شود.)
عام مجموعی:عامی که در آن حکم بر همه افراد بصورت مجموع و باهم بار می شود.درعام مجموعی مجموعه افراد باهم موضوع حکم هستند.
مثال1: اگر کسی به 11 امام معتقد باشد ولی امام دوازدهم راقبول نداشته باشد مانند اینست که منکر امامت همه ائمه شده و به هیچ امامی ایمان نیاورده است.
مثال2:وقتی درشرع می گویند باید از مبطلات روزه دوری کرد منظور تمام باطل کننده های 9گانه روزه است و نه فقط یک باطل کننده.
4-مطلق مقید خاص مخصص را تعریف و مثال بزنید.
خاص:مفهومی که شامی برخی افراد و مصادیق می باشد.
احترام بعضی علما واجب است/تمام دانشمندان را به جز فاسقین آنها احترام کن.
عام:یعنی شامل و فراگیر در اصطلاح اصولی ها عام مفهومیست که کلیه افراد و مصادیق را شامل میشود.
مطلق:یعنی رها آزاد وشایع.عبارتست از کلمه ای که برمعنایی دلالت می کند و آن معنا دارای افراد متعددی باشد.
مانند: لفظ انسان (که می توان گفت شامل تمام انسانهای کره زمین میشود) یا تجارت خارجی . انسان مسلمان
مخصص:قید یا صفتی که دایره شمولیت آن را فراگیر کرده و پاره ای از افراد عام را از حکم آن خارج می سازد.
مثل ماده 1049ق.م:هیچ کس نمی تواند برادر زاده یا خواهر زاده زن خود را بگیرد مگر با اجازه زن خود.
5-در صورت اجمال در احکام و تکالیف فقهی و شرعی چه باید کرد؟آیا عمل به آن جایز است؟
ازمجموع مباحث اصولیین می توان دریافت که عمل کردن به مجمل تازمانی که از آن عمل رفع اجمال نگردد و توضیحی دریافت نشود صحیح نیست تا موقعیکه اجمال از آن عمل برطرف شده باشد.
6-هرگاه در قوانین موضوعه(احکام قضایی) اجمال وجود داشته باشد راه حل چیست؟
دراصل 168 ق اساسی و ماده3 آیین دادرسی برای حل این مشکل راه حل زیر را ارائه کرد:
قضات دادگاه ها موظفند مطابق قوانین به دعاوی رسیدگی کنند و در صورتی که قوانین موضوعه، کامل یا صریح نبوده یا متعارض و متضاد باشند یا در آن زمینه قانون طرح نشده یاشد موظفند به منابع اسلامی معتبر یا فتاوای معتبر فقهی یا اصول حقوقی که مخالف موازین شرعی نباشند رجوع نموده و حکم قضیه را صادر نمایند و اگر به بهانه اجمال یا ناقص بودن یا تعارض به دعاوی رسیدگی نکنند ،مستنکف (ناتوان) از احقاق حق شمرده شده و به مجازات آن محکوم خواهند شد.
7-فرق نسخ قانون با ابطال قانون در چیست؟
وقتی قانونی باطل می شود و این بطلان به قوانین گذشته نیز سرایت می کند.اما وقتی قانونی نسخ می شود فقط قدرت آن نسبت به آینده سلب می شود نه گذشته.
8-انواع نسخ را نام ببرید؟
نسخ صریح - نسخ ضمنی
9-اقسام امر را نام برده و هرکدام را تعریف نمایید.
امر مولوی - امر ارشادی
امر مولوی:درآن طلب و درخواست حقیقی و مصلحت واقعی از وی خداوند وجود دارد و بخاطر همین خداوند به انجام آن پاداش و به عدم انجام آن کیفر می دهد.
مانند :نماز را بپا دارید.که دارای مصلحت واقعی است.
امر ارشادی:امری است که صوری و ظاهری بوده و خبر از مصلحت عملی و یا خبر از ترک فاسدی می دهد.هدف آن ارشاد و راهنمایی و تشویق کردن به امر مولوی است و عقل هم مستقلا می تواند به آن حکم نماید.به امر ارشادی ثواب و عقاب تعلق نخواهد گرفت.
10-سنت را تعریف کرده انواع آنرا نام برده و هریک را توضیح دهید؟
سنت عبارتست از سکوت،گفتار،کردار معصوم (ع) به آن معنی که از مهم ترین منابع شناخت معارف پس از قرآن کریم بشمار می رود.
انواع سنت: قولی - فعلی - تقریری
قولی(گفتاری-کلامی):همان چیزی است که اصطلاحا به آن خبر و حدیث گویند.(سخنان و گفتارهای معصومین (ع) )
فعلی(رفتاری-کرداری):آنست که اگر عملی از معصوم(ع)صادر شد حداقل ترین چیزی که فهمیده می شود آنست که آن عمل حرام نیست و مجاز است یا برعکس وقتی عملی از معصومی ترک شد گویای این است که آن عمل واجب نیست.
تقریری:همان واکنش و عکس العمل معصوم(ع) را که اکثرا با تاکتیک سکوت انجام می گرفته را تقریر گویند.
تعریف دیگر:تقریر آنست که عملی در حضور امام(ع) صورت گیرد و ایشان از آن نهی نمی کند با توجه به اینکه امر به معروف و نهی از منکر برهرمسلمانی واجب است معصوم(ع) نیز هیچگاه ترک واجب نمی کند.
